Văn minh xe đạp

Một trong những điều làm mình thấy thú vị nhất ở Copenhagen, ngoài thiên nhiên môi trường trong lành, sự thân thiện, hiếu khách, còn là tình yêu xe đạp của người dân nơi này. Copenhagen được mệnh danh là một trong những thành phố xe đạp hàng đầu thế giới (có lẽ chỉ sau Amsterdam của Hà Lan thôi). Bạn có thể thấy xe đạp đủ mọi kiểu dáng, màu sắc ở khắp nơi trên mọi nẻo đường, góc phố, những bãi đỗ xe gần nhà ga kín đặc những chiếc xe đạp cũ mới. Người người đạp xe, nhà nhà đạp xe, từ những ông bà cụ già đến những đứa trẻ nhỏ, chú phát thư, những cô gái mặc áo công sở duyên dáng trên những chiếc xe đạp thời trang, những ông bố bà mẹ chở con trên những chiếc xe đạp ba bánh có nôi (giống như kiểu xích lô). Mình vẫn nhớ lần đó khi đang dạo phố ở trung tâm, nhìn thấy một chiếc xe đạp với phần yên dài ngoằng thiết kế thật ấn tượng: chủ nhân gần như vừa nằm duỗi lưng ra vừa đạp, hết sức thoải mái! 

Đọc thống kê trên net, đến hơn 1/3 dân số đi làm bằng xe đạp, chưa kể tỉ lệ người sử dụng xe đạp để giải trí, đi dạo, shopping…, hay như một phương thức thể thao. Chính quyền thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ và khuyến khích văn hóa xe đạp (bicycle culture) này bằng những luật lệ ưu tiên, cũng như việc xây dựng các làn đường dành riêng cho xe đạp. Ngoài ra, thành phố còn cho thuê xe đạp miễn phí ở những khu vực gần trung tâm, chủ yếu phục vụ khách du lịch hay người từ nơi khác đến tham quan. Bạn chỉ cần đút một đồng xu 20 kroner (khoảng hơn 2 Euro) vào lỗ khóa là mở được chiếc xe, như một dạng thế chân. Rồi bạn có thể chạy thoải mái, và khi dừng lại ở bất kỳ trạm nào, bạn chỉ việc khóa xe là lấy lại được tiền. Chương trình xe đạp công cộng miễn phí (City Bike) này của Copenhagen hiện có khoảng 2000 xe, và theo kế hoạch mục tiêu cuối cùng của họ là đạt 5000 xe phủ khắp nội thị. Hiện nay thành công của chương trình đang bắt đầu được nhân rộng đến nhiều thành phố khác ở châu Âu. 

Xe đạp vừa rẻ, vừa linh động dễ chạy, có hư cũng dễ sửa, không gây ô nhiễm môi trường, giảm tiếng ồn, giảm rủi ro tai nạn, giảm kẹt xe bởi diện tích chiếm chỗ ít, làm đường phố thông thoáng hơn, trong lành hơn. Xét về mặt năng lượng thì xe đạp là phương tiện hữu hiệu nhất, không tốn nhiên liệu khi sử dụng. Hơn nữa, đạp xe còn là một hình thức vận động rất tốt cho sức khỏe, nhất là khi béo phì đang trở thành vấn nạn ở nhiều nước trên thế giới hiện nay. 

Copenhagen quá lý tưởng cho xe đạp phát triển bởi vì thành phố không lớn lắm, quy mô vừa đủ để giao thông bằng xe đạp thuận tiện. Thành phố lại xanh những hàng cây, đạp xe dưới những tán lá mát dịu mới thích (môi trường trong lành như vậy cũng có góp phần từ hệ quả của "văn hóa xe đạp" này). Chứ như mùa đông Phần Lan âm 30 độ, hay dưới cái nắng nóng và khói bụi oi bức của Sài Gòn thì cũng khó mà tận hưởng cái thú đạp xe nổi. Đi xe đạp ở các đô thị lớn nhà mình nhiều khi lại còn nguy hiểm vì không có làn xe riêng. Nhưng thiết nghĩ với vấn nạn kẹt xe, ô nhiễm không khí, sự gia tăng chi phí nhiên liệu như hiện nay, xe đạp sẽ là một trong những giải pháp khả thi, đơn giản mà hữu ích cần được khuyến khích, hỗ trợ phát triển. Nhất là trước mắt có thể bắt đầu với những thành phố nhỏ còn trong lành thanh bình như Hội An, Huế, Vũng Tàu… 

Chuyện giao thông đô thị này còn nhiều vấn đề bất cập, có dịp nào đó mình sẽ quay trở lại tiếp sau.