Viết phản tư lớp tâm lý trị liệu - Buổi 5. Liệu pháp nhân vị trọng tâm

 

“Điều nghịch lý thú vị là khi tôi chấp nhận bản thân mình đúng như tôi vốn là, thì lúc đó tôi mới có thể thay đổi.” ~ Carl Rogers

Có lẽ trong các liệu pháp tâm lý được học đến giờ, nhân vị trọng tâm của Carl Rogers là cái mà mình thấy chạm và thích nhất, bởi tính nhân văn của nó. Có gì đó thật dịu dàng, bao dung và đầy tính chữa lành. Khác với phân tâm học của Freud quá chú trọng vào quá khứ, bệnh tật và mặt tối của bản chất con người, liệu pháp nhân vị trọng tâm tập trung vào sự hiện diện trọn vẹn với con người hiện tại, và hướng đến ánh sáng, tin tưởng vào ánh sáng thiên tính đẹp đẽ luôn ở đó, ẩn sâu trong bản thể con người, chờ được hiển lộ và phát tỏa. 

Liệu pháp dựa trên niềm tin vào tiềm năng lớn lao về việc con người có thể hiểu chính mình, tự định hướng, tự chữa lành và tự thực chứng. Cách tiếp cận này mang tính cách mạng và ảnh hưởng lớn đến lĩnh vực tâm lý trị liệu hiện đại từ khi nó ra đời, với việc xem thân chủ là tác nhân chính của sự thay đổi. Vai trò của nhà trị liệu sẽ giống như một người bạn đồng hành hơn là một chuyên gia áp đặt, tạo ra môi trường an toàn, tôn trọng, để thân chủ nới lỏng cơ chế phòng vệ, thay đổi những nhận thức cứng nhắc về bản thân và tự do khám phá những khía cạnh cuộc sống mà trước đây họ phủ nhận. 

Sự thay đổi tích cực xuất hiện khi một người biết chấp nhận bản thân nhiều hơn, sống thật hơn với chính mình và bớt bị ảnh hưởng bởi kỳ vọng của người khác. Tất nhiên, nhận diện và soi tỏ thấu những mặt tối không phải là buông xuôi hay để mình chìm đắm trong đó. Công việc chuyển hóa tiếp sau đó cần rất nhiều tình thương, chánh niệm tỉnh thức, và nhất là nỗ lực làm tăng trưởng ánh sáng nội tâm.  Khi ánh sáng được thắp lên thì bóng tối tự nhiên cũng được đẩy lùi. 

Sự đồng hành chân thành, thấu cảm và sự chấp nhận tích cực vô điều kiện từ nhà trị liệu sẽ giúp nuôi dưỡng niềm tin vào bản thân của thân chủ trên con đường tự khám phá bản thân, giúp họ dần dần phát triển khả năng tự chủ cuộc sống, tự tin vào quyết định của mình.

Nhân vị trọng tâm cũng tin vào khả năng sáng tạo bẩm sinh trong mỗi con người, và tính chất chữa lành và chuyển hóa của quá trình sáng tạo. Nhiều hình thức nghệ thuật biểu đạt khác nhau như viết, vẽ, điêu khắc, âm nhạc, sáng tác ngẫu hứng, nhảy múa… có thể giúp giải tỏa, thúc đẩy sự chữa lành và tự nhận biết của thân chủ.

Nhân vị trọng tâm nhấn mạnh tầm quan trọng của của việc sống thật với bản thân, trung thực và nhất quán (congruence), quan trọng nhất là với chính mình. Vấn đề tâm lý thường có nguyên nhân từ những xung đột nội tâm, vốn xảy ra khi có điều gì đó chưa hài hòa với lương tri, với bản thể chân thật cao cả và sâu thẳm của một người. Và thực ra, ở một mặt nào đó, sự xung đột này là cần thiết để bắt đầu hành trình thức tỉnh.

Rõ ràng, khả năng thấu cảm là đặc tính cốt lõi cần thiết của người tham vấn trong liệu pháp nhân vị trọng tâm. Vậy làm sao để nâng cao khả năng phát triển sự thấu cảm với một người mà ta thấy khó tương tác? Có lẽ là sẽ cần thật nhiều lòng từ bi, tình thương, bao dung, chấp nhận, buông bỏ mọi phán xét, thiên kiến, và đặt bản thân vào hoàn cảnh của một người để có thể hiểu những “cuộc chiến”, nỗi khó khăn, đau đớn mà họ đang đối mặt. Mình có làm được không? 

Viết phản tư lớp tâm lý trị liệu - Buổi 4. Học thuyết Hiện sinh

Chủ đề bài học rất hay, muốn viết nhiều thứ mà nhiều việc quá nên nộp bài vào phút cuối, chỉ kịp viết vội để có bài nộp thôi, chưa thể hiện được hết những điều muốn nói.

Trong thời đại ngày nay, con người đang đối mặt với nhiều thách thức, những câu hỏi hiện sinh được đặt ra về sự cô đơn, khủng hoảng nhân dạng, ý nghĩa cuộc đời, nỗi lo về tương lai, sự tự do chân thật... 

Theo mình chủ đề hiện sinh đang là mối quan tâm hàng đầu của nhiều người là câu hỏi về ý nghĩa cuộc đời hay sâu xa hơn là về danh tính thật sự của con người. Phải chăng con người chỉ có mỗi thể xác này, và nếu chết là hết thì cuộc đời có vô nghĩa quá chăng khi mọi thứ sẽ tan biến vào cát bụi khi ta không còn trên cõi đời này.

Mình thích tính hành động, tích cực và dấn thân của chủ nghĩa hiện sinh nhưng mình không hẳn đồng ý hoàn toàn với nó. Dưới góc nhìn triết học nội môn mà mình đang nghiên cứu, mình tìm ra được những tương đồng và hiểu được sự khác biệt vốn có thể giải thích được hầu hết các vấn đề mà triết học hiện đại còn hoang mang. 

Theo minh triết thiêng liêng hay triết học nội môn, chúng ta như là những thực thể tinh thần đang có trải nghiệm con người trên cõi trần này. Khi hiểu về nguồn cội tinh thần sâu xa và cao quý này, con người sẽ giải quyết được nỗi sợ về cái chết. Bên cạnh đó, minh triết thiêng liêng cũng cho chúng ta bức tranh lớn về vũ trụ, với nhiều cõi giới khác nhau, cùng những quy luật riêng của nó. Việc hiểu rằng vũ trụ mà chúng ta đang sống trong đó không phải là ngẫu nhiên mà là có luật, hoạt động theo Thiên Luật. Khi hiểu được đằng sau mọi hình tướng đẹp đẽ của biểu lộ và thiết kế tài hoa của Thiên Nhiên, chúng ta sẽ thấy trân trọng và biết ơn cuộc sống này hơn. Minh triết thiêng liêng cũng nói về Thiên Cơ như một kế hoạch thiêng liêng lớn dành cho nhân loại, mà mục đích linh hồn trong mỗi kiếp sống của mỗi người là một mảnh ghép trong bức tranh lớn đó. Hiểu được điều này sẽ cho chúng ta định hướng về mục đích sống, thấy mình là một phần trong vũ trụ, và hướng tới những điều cao cả hơn chính bản thân. Từ đó, cuộc sống có ý nghĩa và hạnh phúc với việc phụng sự Thiên Cơ.