Buổi học đầu tiên của lớp "Lý thuyết tham vấn trị liệu" khai giảng tối chủ nhật ngày 06/10/2024, tụi mình được giới thiệu về 3 nội dung chính: hệ thống các lý thuyết tâm lý về tham vấn trị liệu, chân dung nhà tham vấn lý tưởng và các vấn đề đạo đức trong tham vấn.
1. Các lý thuyết tham vấn trị liệu được phân loại thành các nhóm chính với các từ khóa như:
- Nhân vị trọng tâm: lắng nghe tích cực, chấp nhận vô điều kiện, hiện thực hóa, thấu cảm, chân thực, phi cấu trúc.
- Nhận thức hành vi: thay đổi hành vi, tái cấu trúc nhận thức, suy nghĩ tiêu cực.
- Phân tâm: vô thức, Ego, phòng vệ, quá khứ.
- Hậu hiện đại: kiến tạo xã hội, tập trung giải pháp, trần thuật.
- Hiện sinh: tự do, ý nghĩa cuộc sống, cái chết, trách nhiệm làm người, nỗi lo.
Hiểu biết đa lý thuyết giúp nhà tham vấn linh hoạt trong thực hành.
2. Chân dung nhà tham vấn lý tưởng
Những phẩm chất quan trọng mà nhà tham vấn chuyên nghiệp cần có theo mình đó là chân thực, đáng tin cậy, bình an, tôn trọng, biết lắng nghe, đức hạnh.
Ngoài ra, mình được học thêm từ buổi học các phẩm tính hay khác như: nhận thức cao về bản thân, biết rõ những điểm mạnh, điểm yếu của mình, tự trọng, đánh giá cao bản thân, sẵn sàng thay đổi, biết đưa ra lựa chọn mang tính định hướng cuộc sống, hài hước, biết chấp nhận sai lầm, chánh niệm, sống trong hiện tại, hiện diện hay có mặt trọn vẹn với thân chủ, quan tâm chân thành đến hạnh phúc của người khác, biết duy trì giới hạn lành mạnh, nhạy cảm với các ảnh hưởng của sự khác biệt văn hóa, biết tự chăm sóc bản thân.
Tầm quan trọng của trị liệu cá nhân: việc nhà trị liệu được trải nghiệm vai trò thân chủ sẽ nâng cao khả năng đồng cảm, thấu hiểu cho thân chủ, cũng như giúp nhà trị liệu tự khám phá và phát triển bản thân.
Tự đánh giá: So sánh bản thân hiện tại với chân dung nhà tham vấn lý tưởng nêu trên, mình thấy đã có được hầu hết các đức tính quan trọng nhưng vẫn còn cần phải bồi dưỡng thêm năng lượng bình an. Bản thân vẫn còn những cảm xúc tiêu cực, bất an, tập khí nóng giận cần được chuyển hóa và cần yêu thương, chăm sóc bản thân hơn.
Điểm mạnh của bản thân là sự tôn trọng, chân thực, đáng tin cậy.
Hoạt động cụ thể để phát triển là tiếp tục thực tập chánh niệm, tham thiền hàng ngày để ngày càng bình an và vững chãi hơn.
3. Nguyên tắc đạo đức cơ bản trong tham vấn: việc tôn trọng các nguyên tắc đạo đức cơ bản thể hiện tính chuyên nghiệp và bảo vệ quyền lợi cho cả hai phía.
- Tôn trọng quyền tự quyết của thân chủ. Thân chủ có quyền đưa ra quyết định. Ngay từ phiên đầu tiên, phải thông báo với các bên liên quan. Biên bản giấy, thân chủ đọc và ký kết, đây là sự đồng thuận có hiểu biết.
- Không gây hại, đây là nguyên tắc ưu tiên.
- Bảo mật thông tin. Ngoại lệ khi thân chủ muốn gây hại cho bản thân hay cho người khác, vấn đề liên quan đến pháp luật.
- Tính chuyên nghiệp trong mối quan hệ đòi hỏi duy trì ranh giới nghề nghiệp, tránh quan hệ kép, đa chiều.
- Nhận thức văn hóa: tôn trọng đa dạng văn hóa, điều chỉnh can thiệp phù hợp văn hóa.
